LVB werkboek
Mijn dagelijkse routine
Elke dag een vaste planning, een dagritme, geeft duidelijkheid, structuur en rust.
Structuur in tijdbesteding
Voor iedereen is regelmaat en structuur in de dagindeling belangrijk en dit geldt dubbelop voor mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB). Reageren en inspelen op veranderingen en wijzigende omstandigheden is voor hen moeilijk.
Structuren geven duidelijkheid en houvast in de vaak toch al zo gecompliceerde samenleving. Het volgen van vaste patronen als een vaste dagelijkse routine biedt mensen met LVB de nodige houvast en zekerheid. Het is daarom dat de dagstructuur zo’n belangrijke plaats inneemt in het leven van mensen met LVB.
Het structureren van de dag is voor iedereen belangrijk en niet alleen voor mensen met LVB. Iedereen doet het; vaak ongemerkt en routine matig. Velen van ons maken gebruik van agenda’s. Voor mensen met LVB is de dagindeling als de rails van een trein: een houvast welke elke dag via een vast spoor leidt van het opstaan naar het slapen gaan. Duidelijk en vertrouwd.
Het maken van een k(l)eurige dagindeling
Het maken van een dagindeling voor mensen met LVB wordt stapje voor stapje samen met de begeleiders gedaan. Het begint eerst met het uitleggen van het hoe en het waarom van de dagindeling:
Er wordt begonnen met een weekrooster. Per dag worden de afspraken genoteerd. Dit kan elke dag worden ingevuld. Maandag worden de bezigheden voor die dag opgeschreven, dinsdag de bezigheden voor die dag enzovoorts. Aan het einde van de dag wordt het rooster van die dag met de begeleider besproken. Zo wordt er niets vergeten en na een week is het rooster compleet. Al naar gelang de behoefte kan het rooster meer of minder gedetailleerd zijn.
Er kan in het weekschema ook met kleuren gewerkt woorden. Dagen dat er geen school of werk is, kunnen bijvoorbeeld groen gekleurd worden en voor de middagpauze gebruik je weer een andere kleur. Dit is een goede oplossing als er een probleem met lezen is. Ook pictogrammen zijn zeer geschikt om de dagbesteding weer te geven.
Het Jaaroverzicht
Als men gewend is aan het lezen van het weekrooster, kan een jaaroverzicht gemaakt worden, In het jaaroverzicht komen per maand bijvoorbeeld de feestdagen te staan. Ook verjaardagen en vakanties kunnen in het jaaroverzicht worden opgenomen. Ook hier kan natuurlijk weer met kleuren en pictogrammen gewerkt worden.
Voor het maken en opschrijven van het weekrooster, kan ook gebruikt gemaakt worden van een agenda. Er zijn er speciale agenda’s ontwikkeld door de Stichting Doe Maar Zo! Prikkelarme agenda’s (zonder afleidende afbeeldingen) die ook gebruikmaken van kleuren en grote letters. Ook geschikt voor mensen met een licht verstandelijke beperking.
Werkboek: Mijn dagelijkse routine
Mensen met een verstandelijke beperking hebben een grotere behoefte aan structuur. Deze behoefte aan duidelijkheid en zekerheid om zich veilig te kunnen voelen, komt voort uit het beperkte begrip en de verminderde draagkracht die zij hebben. Om hieraan tegemoet te komen, is het onder andere de taak van de begeleider om structuur aan te bieden. Bijvoorbeeld met een dagprogramma, dagbesteding en weekendafspraken. Dit werkboek is een leidraad om tot zulke afspraken te komen.
Aan de hand van de stappen in dit werkboek, bespreken de begeleider en cliënt samen de dagstructuur van de cliënt en wat er zou moeten veranderen.
Stap 1 Huidige afspraken
De eerste stap is om alle activiteiten van de cliënt te verzamelen. Vervolgens worden deze in een weekrooster gezet. Bespreek samen op welke dagen het te druk is of juist niet. De afspraken worden daarna verdeeld in terugkerende afspraken en momenten. Wanneer heeft de cliënt het moeilijk en wanneer ervaart hij het als gemakkelijk?
Stap 2 Vrije tijd
Samen met de cliënt benoem je de leuke dingen die hij in zijn vrije tijd doet. Deel ze in wat hij nu doet en wat hij zou willen doen. Benoem ook de nuttige dingen die hij doet of wil doet, alleen of met anderen. De informatie uit stap 1 en 2 worden verder uitgewerkt in de volgende stappen. Er wordt dan een nieuw week en jaarrooster gemaakt.
Stap 3 Analyse
Bekijk samen naar het dag, week en jaarrooster dat je in de vorige stappen hebt ingevuld. Wat valt op, wat zijn de drukke of juist rustige dagen in de week? Hoe gaat de cliënt om met zijn vrije tijd? Welke dingen wil de cliënt veranderen of handhaven? Zou hij ook wat aan de begeleidingsuren willen veranderen en duren deze lang genoeg?
Stap 4 Een nieuwe indeling maken
In deze stap kan de cliënt aangeven hoe hij zijn begeleidingsuren ervaart. Wat zou hij willen veranderen? Maak hier samen afspraken over. Hier wordt ook het nieuwe week en jaarrooster gemaakt. Laat hierbij ook zoveel mogelijk ruimte over voor vrije tijd. Moet iets ingepland worden of kan dat in de vrije tijd gebeuren? Heeft de cliënt hulp nodig van anderen?
Stap 5 Actieplan
In deze laatste stap maakt de cliënt samen met de begeleider een actieplan. Benoem de werkdoelen met een concrete beschrijving en welke stappen er nodig zijn om de doelen te halen. Wat zijn de vaardigheden van de cliënt? Laat zoveel mogelijk de cliënt zelf aangeven wat hij kan en of hij denkt een stap te beheersen. Hang het week en jaarrooster op een duidelijke plek op.